Ozempic® en het risico op blindheid: hoe zit dat nu echt?

Ozempic® en het risico op blindheid: hoe zit dat nu echt?

Een grondige blik op het recente onderzoek naar semaglutide en NAION

Inleiding

Ozempic® en Wegovy® (werkzame stof: semaglutide) staan al geruime tijd in de schijnwerpers als effectieve medicijnen voor de behandeling van type 2-diabetes en voor gewichtsverlies. De laatste tijd is er echter onrust ontstaan door nieuwsberichten en een recente studie gepubliceerd in JAMA Ophthalmology, waarin een mogelijk verband wordt gesuggereerd tussen semaglutide en een zeldzame oogziekte (niet-arteriële anterieure ischemische opticusneuropathie, kortweg NAION) die kan leiden tot blindheid (1).

Maar hoe sterk is dat bewijs werkelijk? En wie loopt er risico? In deze blogpost zetten we de feiten en de onduidelijkheden op een rij, zodat je beter geïnformeerd bent over de huidige stand van zaken.

Wat is NAION?

Niet-arteriële anterieure ischemische opticusneuropathie (NAION) is een zeldzame, maar ernstige aandoening die ook wel een “oogzenuw-infarct” wordt genoemd. Hierbij krijgt de oogzenuw plots minder bloed en zuurstof, waardoor het gezichtsvermogen in één oog (gedeeltelijk) uitvalt. Dit gebeurt meestal zonder pijn (2). 

Belangrijkste kenmerken van NAION: 

  • Plotselinge verslechtering van het gezichtsvermogen in één oog.

  • Vaak pijnloos, hoewel een kleine groep patiënten wel pijn ervaart.

  • Kan variëren van het hebben van bijvoorbeeld verminderd zicht tot ernstige, blijvende blindheid.

Het nieuwe onderzoek: wat zegt het?

Een onderzoeksteam van Harvard University heeft de medische dossiers van duizenden mensen bekeken die Ozempic of Wegovy gebruikten. Ze vergeleken deze groep met mensen die andere geneesmiddelen kregen (1). De uitkomsten suggereren dat:

  1. Bij mensen met diabetes type 2 die Semaglutide gebruikten, was het risico op NAION ongeveer vier keer hoger dan bij mensen met diabetes type 2 die een andere niet-GLP-1-medicatie tegen diabetes gebruikten.

  2. Bij mensen met obesitas of overgewicht (zonder diabetes type 2) die semaglutide gebruikten, leek het risico zelfs 7,5 keer hoger te zijn.

  3. Risicofactoren: Andere factoren zoals man zijn, een te hoog cholesterolgehalte en een witte huidskleur leken de kans verder te verhogen.

Dat klinkt alarmerend, maar het is belangrijk om te benadrukken dat de onderzoekers geen oorzakelijk verband hebben bewezen. Dit wordt een correlatie genoemd.

Wat betekent correlatie?

Een correlatie is een samenhang. Bijvoorbeeld: mensen die vaak zwemmen, gebruiken ook vaker zonnebrandcrème. Dat betekent niet dat zwemmen zonnebrandcrème noodzakelijk maakt; de zon speelt daarbij een rol. Evenzo weten we nog niet of semaglutide direct NAION veroorzaakt of dat er andere factoren in het spel zijn.

Mogelijke verklaringen en onduidelijkheden

Hoewel de studie wijst op een verhoogd risico, is de precieze verklaring nog niet helder. Hier zijn enkele mogelijke hypotheses (1,2):

  1. Snel veranderende bloedsuiker- en bloeddrukwaarden

    • Semaglutide verlaagt de bloedsuikerspiegel en kan leiden tot gewichtsverlies, wat indirect bloeddruk en cholesterol kan verlagen.

    • Plotselinge veranderingen in deze lichaamsfuncties – zoals een snelle daling van de bloeddruk, schommelingen in de bloedsuikerspiegel en mogelijk een verminderde doorbloeding – kunnen bijdragen aan een verhoogd risico op NAION.

  2. Al bestaand verhoogd risico bij diabetes en obesitas

    • Mensen met type 2-diabetes, obesitas, hoge bloeddruk en slaapapneu hebben op voorhand al een grotere kans op oogaandoeningen zoals NAION.

    • De vraag blijft of semaglutide dit risico verder vergroot of dat dit toeval is.

  3. Onderzoekspopulatie en selectie

    • De studie werd uitgevoerd in één regio en betrof overwegend een blanke populatie. Hierdoor zijn de resultaten niet zomaar wereldwijd te generaliseren.

Andere verklaringen en risicofactoren

Er zijn verschillende factoren die het risico op NAION kunnen verhogen (2):

  • Diabetes type 2

  • Obesitas

  • Hoge bloeddruk

  • Slaapapneu

  • Hoog cholesterolgehalte

  • Leeftijd en geslacht (in sommige studies bleken mannen iets vaker risico te lopen)

Als iemand een combinatie heeft van deze risicofactoren en Ozempic® of Wegovy® gebruikt, kun je je afvragen of het nou aan het medicijn ligt, aan de onderliggende aandoeningen, of aan een samenspel van beiden.

Waarom horen we dit nu pas?

Ozempic® en Wegovy® zijn streng getest in klinische onderzoeken voor ze op de markt kwamen. Daarin kwam geen verhoogd risico op NAION naar voren. Het is mogelijk dat:

  • NAION zo zeldzaam is dat het niet opviel in die relatief kleine groepen proefpersonen.

  • “Echte wereld”-gegevens nu meer inzicht bieden, omdat miljoenen mensen wereldwijd semaglutide gebruiken. Hierdoor zijn er veel meer gegevens beschikbaar dan in de eerste onderzoeken.

Reactie van experts en instanties

Zowel de fabrikant van Ozempic® (Novo Nordisk) als verschillende medische organisaties hebben gereageerd op deze bevindingen:

  1. American Academy of Ophthalmology (AAO) en North American Neuro-Ophthalmology Society (NANOS) (3)

  • Zij erkennen dat het onderzoek een mogelijk verband suggereert, maar benadrukken dat de studie-opzet niet geschikt is om een oorzakelijk verband te bewijzen.

  • Ze onderstrepen dat het middel uitgebreid is getest in meerdere klinische onderzoeken en dat er vóór deze studie niet eerder een verhoogd risico op NAION werd vastgesteld.

  • Ze geven aan dat patiënten semaglutide niet zomaar moeten stoppen en dat verder onderzoek cruciaal is om duidelijkheid te krijgen.

  1. Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) – PRAC-commissie (4)

  • De Pharmacovigilance Risk Assessment Committee (PRAC) van het EMA heeft recent aangekondigd de bevindingen grondig te onderzoeken.

  • Alle beschikbare gegevens, zoals resultaten uit onderzoek en ervaringen van gebruikers na de marktintroductie, worden hierbij bekeken.

  • Op dit moment is er nog geen definitieve conclusie; de PRAC zal naar verwachting met aanbevelingen komen zodra het onderzoek is afgerond.

  1. Novo Nordisk

  • De fabrikant stelt dat NAION niet als bekende bijwerking is geïdentificeerd in eerdere studies.

  • Zij onderstrepen dat semaglutide door zeer strenge controles is gegaan voordat het op de markt kwam.

Wordt er meer onderzoek gedaan?

Ja, er komt zeker vervolgonderzoek om te achterhalen of semaglutide daadwerkelijk de kans op NAION verhoogt (3). Daarvoor kijken de onderzoekers naar allerlei bronnen:

  • Controle na marktintroductie: Instanties verzamelen en analyseren meldingen van bijwerkingen nu steeds meer mensen dit medicijn gebruiken.

  • Vergelijkende onderzoeken: Meerdere groepen onderzoekers vergelijken nu grote aantallen mensen die semaglutide gebruiken met mensen die dit niet doen, om te kijken of NAION vaker voorkomt in de semaglutide-groep.

In de tussentijd geldt: zolang er geen sterke aanwijzingen zijn dat semaglutide écht NAION veroorzaakt, blijven artsen het doorgaans voorschrijven aan mensen voor wie de voordelen opwegen tegen de mogelijke risico’s.


Wat betekent dit voor jou als je Ozempic® of Wegovy® gebruikt?

  1. Stop niet zomaar met je medicatie

    • Semaglutide is voor veel mensen een zeer waardevol medicijn. Bij diabetes type 2 helpt het de bloedsuiker onder controle te houden, en bij obesitas kan het helpen gewicht te verliezen.

  2. Wees alert op je zicht

    • Krijg je een plotselinge achteruitgang van je gezichtsvermogen, in één oog of beide ogen, zonder pijn of andere duidelijke oorzaak? Neem dan onmiddellijk contact op met een arts of oogarts.

  3. Overleg met je arts

    • Ben je ongerust over dit nieuws? Bespreek het met een arts of specialist. Zij kunnen je adviseren over je behandeling.

Conclusie

Hoewel nieuwsberichten suggereren dat Ozempic® en Wegovy® blindheid kunnen veroorzaken, is er momenteel geen overtuigend bewijs dat deze medicijnen daadwerkelijk NAION veroorzaken. Er is een verband gevonden, maar verdere studies zijn nodig om de oorzaak te duiden.

Blijf in gesprek met je arts, volg de instructies voor gebruik, en wees alert op plotselinge veranderingen in je zicht.

Bronnen: 

  1. Hathaway JT, Shah MP, Hathaway DB, et al. Risk of nonarteritic anterior ischemic optic neuropathy in patients prescribed semaglutide. JAMA Ophthalmol. 2024;142(8):732-739. doi:10.1001/jamaophthalmol.2024.2296.

  2. Oogartsen.nl. Oogzenuw infarct [Internet]. [cited 2025 Feb 22]. Available from: https://www.oogartsen.nl/zenuwen-en-oogkas/oogzenuw-infarct/.

  3. American Academy of Ophthalmology. American Academy of Ophthalmology and North American Neuro-Ophthalmology Society issue advice on weight loss drug and eye health [Internet]. 2023 Jul 3 [cited 2025 Feb 22]. Available from: https://www.aao.org/newsroom/news-releases/detail/weight-loss-drug-and-eye-health.

  4. European Medicines Agency (EMA). Meeting highlights from the Pharmacovigilance Risk Assessment Committee (PRAC) 13-16 January 2025 [Internet]. 2025 Jan 17 [cited 2025 Feb 22]. Available from: Link naar PRAC-bericht.

Terug naar blog